Malafide vastgoedspeculatie

Onderzoekers van het lectoraat Ondermijning werken mee aan een onderzoek van het Centrum voor de Studie van Ondermijning van de Jheronimus Academy of Data Science (JADS) in ’s-Hertogenbosch naar de aanpak van onzuivere geldstromen in de lokale vastgoedmarkt. Centraal staat de vraag hoe gemeenten hier zicht en grip op kunnen krijgen en hoe datagedreven werkmethodes hierbij kunnen helpen.

Vastgoed speelt een belangrijke rol in het criminele bedrijfsproces. Panden worden niet (alleen) gebruikt om criminele activiteiten in te verrichten, maar ook als vehikel voor frauduleus handelen met geld. Het gaan dan bijvoorbeeld over het witwassen van crimineel vermogen door de aan- en verkoop van vastgoed, verkoopcarrousels, hypotheekfraudes en loan-back-constructies. Dit heeft negatieve gevolgen voor de leefbaarheid in wijken. Gemeenten beschikken over data die zij kunnen gebruiken om deze problematiek in beeld te krijgen en aan te pakken, maar er is nog weinig onderzoek gedaan naar de rol die de gemeente kan spelen.

Normaalmethode

JADS heeft de ambitie om voorop te lopen in onderzoek naar het gebruik van data voor het signaleren van ondermijnende criminaliteit. In het project waaraan het lectoraat Ondermijning meewerkt, wordt onderzocht hoe gemeenten meer inzicht kunnen krijgen in hun vastgoedmarkt en hoe zij illegale geldstromen eerder kunnen opmerken. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van de normaalmethode: eerst wordt vastgesteld wat in een bepaald gebied de normale gang van zaken is (in termen van eigendom, gebruik en financiering van vastgoed), vervolgens wordt gezocht naar substantiële afwijkingen. Die afwijkingen worden vervolgens nader onderzocht. De normaalmethode is in een middelgrote gemeente in Nederland al met succes toegepast; het leverde afwijkingen op die eerder niet in beeld kwamen.

Snellere en preciezere analyses

Het lectoraat Ondermijning heeft ervaring met de datagedreven aanpak van ondermijning en het ontwerpen van werkprocessen voor gemeenten. Samen met de onderzoekers van JADS gaan zij de normaalmethode toetsen en doorontwikkelen, door zich te richten op de praktische componenten rondom het ontsluiten en analyseren van data en de randvoorwaarden die voor nodig zijn. Dit moet uiteindelijk resulteren in een instrument dat gebruikt kan worden voor de lokale ondermijningsaanpak.