Inclusieve woonomgevingen
Zorginstellingen hebben soms een aanzienlijk grondbezit. Het toevoegen van reguliere woningen op hun terreinen biedt de mogelijkheid om meervoudige waarde te creëren. In dit project onderzoeken we de transformatie van dergelijke instellingsterreinen naar inclusieve woonomgevingen, en halen we geleerde lessen op. Dit doen we samen met GGZ-instelling Reinier van Arkel.
- Duurzaam Gebouwde Omgeving
Aanleiding
De laatste decennia is er veel beweging in de maatschappij op het gebied van gezondheid, wonen en zorg. Het perspectief op gezondheid is aan het verschuiven naar een bredere opvatting dan alleen het af- of aanwezig zijn van ziekte. Het concept Positieve Gezondheid is daarvan een component die inmiddels op vele gebieden draagvlak krijgt. Het toenemende aantal zorgbehoevenden in Nederland en de daarmee gepaard gaande zorg- en woonvraag is ook een beweging die nadrukkelijk aandacht vraagt. Een collectieve zelfredzaamheid wordt gezocht om deze uitdagingen tegemoet te kunnen treden en een duurzame samenleving te kunnen bouwen. Deze collectieve zelfredzaamheid is in het verleden gezocht door mensen met een GGZ-indicatie te laten integreren in de maatschappij door ze al dan niet onder professionele begeleiding te laten wonen in reguliere wijken. Een andere inzet is de omgekeerde beweging waarbij integratie plaatsvindt door mensen die gaan wonen op GGZ-terreinen. Hierbij wordt ook wel gesproken van ‘omgekeerde integratie’.
Onderzoek en resultaat
Bij ‘omgekeerde integratie’ wordt de maatschappij, door het toevoegen van reguliere woningen, naar het instellingsterrein van een zorginstelling gehaald. Op deze manier kunnen mensen zonder (grote) zorgvraag integreren op woon- en leefplekken van mensen met een (grote) zorgvraag. Inclusiviteit is een belangrijke gedachte achter dit concept. Over het concept van omgekeerde integratie wordt al sinds de jaren ‘90 gesproken. Recentelijk zien we dat de aandacht voor omgekeerde integratie is toegenomen als gevolg van de knellende woningmarkt. Nederland kent veel GGZ-instellingen met een aanzienlijk grondbezit dat mogelijk als locatie kan dienen voor woningbouw.
Ook Reinier van Arkel onderzoekt hoe woningen toe te voegen op Zorgpark Voorburg te Vught om via deze weg het zorgpark te transformeren van een besloten instellingsterrein naar een open landschap voor wonen, zorgen en werken. Anno 2025 kunnen door het toevoegen van woningen meerdere doelen worden gediend: 1) het draagt bij aan een inclusieve woonomgeving, 2) extra woningen om tegemoet te komen aan de lokale woonopgave, 3) extra financiële middelen voor de zorginstelling in een tijd dat de zorgkosten stijgen. Er kan als het ware maatschappelijke meerwaarde worden gecreëerd. Met dit project brengen we de strategieën van zorginstellingen met veel grondbezit in kaart, en verkennen we de wijze waarop de woonopgave op deze terreinen wordt opgepakt en bijdraagt aan de totstandkoming van inclusieve woonomgevingen. Zo halen we lessen op en vertalen deze in handelingsperspectieven voor Zorgpark Voorburg.
Partners
Het project is een samenwerking tussen het lectoraat Duurzaam Gebouwde Omgeving (Maarten Rutten (senior onderzoeker) en Ingrid Janssen (lector), het lectoraat Gelijke Kansen op Gezonde Keuzes (Laila Konijn, junior onderzoeker en John Dierx (lector) en GGZ-instelling Reinier van Arkel.