Datacommons

Burgers, publieke organisaties en commerciële partijen wisselen steeds meer digitale informatie met elkaar uit. Dit heeft grote voordelen, maar er kleven ook risico’s aan. Het creëren van een veilige, digitale omgeving is al jaren een van de speerpunten van het lectoraat Digitalisering en Veiligheid. Centraal in het onderzoek naar datacommons (het gezamenlijke beheren en delen van data) staat de vraag hoe groepen burgers hun digitale gegevens het beste kunnen organiseren, beschermen en delen. Ook onderzoeken we op welke manier het (verantwoord) delen van data tussen burgers en met professionals kan bijdragen aan het realiseren van maatschappelijke doelen, bijvoorbeeld op het gebied van sociale veiligheid.

Er zijn allerlei manieren waarop burgers bezittingen delen met elkaar; denk aan een deelauto en een stadstuin, maar ook aan coöperaties voor het opwekken van energie of de aanleg een glasvezelnetwerk. Ook digitale data zijn een vorm van gezamenlijk bezit geworden: in datacommons delen groepen mensen digitaal informatie, inzichten en gevoelens met elkaar. Denk bijvoorbeeld aan appgroepen voor brand- en inbraakpreventie en sociale alarmering.

Maatschappelijk verantwoord delen

Als we optimaal willen profiteren van de digitale mogelijkheden die er zijn, is het essentieel deze datacommons goed te organiseren. Daar zet het lectoraat zich voor in, door praktijkkennis te verzamelen en concepten te ontwikkelen voor het maatschappelijk verantwoord delen van data. Wie is eigenaar van bepaalde informatie, wie bepaalt wat ermee mag gebeuren? Wie krijgt toegang tot de data en (nog belangrijker) wie niet? Hoe beschermen we onze privacy? Niet alleen voor burgers, maar ook voor onze werkveldpartners worden deze vragen steeds urgenter.

Steeds vaker zijn het de burgers zelf die data produceren, niet alleen in tekst of cijfers, maar ook als beeldmateriaal. Er zijn allerlei commerciële platforms die het mogelijk maken om data te vergaren en delen via gekoppelde apparaten, denk aan digitale deurbellen, dashcams in auto’s die dag en nacht aanstaan, brand- en inbraakmelders, en natuurlijk smartphones. Nu zijn het nog geautoriseerde overheidsprofessionals zijn die data over burgers beheren, in de toekomst zullen groepen burgers en ondernemers hun digitale autonomie ook zelf organiseren. Toepassingen als blockchain maken het mogelijk om data decentraal te beheren, en ze te gebruiken voor het nemen van beslissingen en het ondernemen van actie.

Governance

Door een effectieve vorm van governance te ontwikkelen voor het delen van digitale gegevens (een aanpak voor besluitvorming, planning, beheer, controle, monitoring etc.), ontstaan er verantwoorde kansen voor private, publieke en commerciële samenwerking. Zo werkt het lectoraat samen met zestien praktijkorganisaties aan het meerjarenprogramma ‘Datacommons 4 smarter public safety’. In dit programma ontwikkelen we een veilig regime, dat kan bijdragen aan buurtpreventie, signalering, opsporing en sociale alarmering. Daarnaast werken we aan een Praktijkboek voor burgers en professionals (bijvoorbeeld van brandweer, politie, gemeenten en sociale wijkteams) die de veiligheid in een buurt willen verbeteren. Hierin delen verschillende programmaleiders hun inzichten; op basis daarvan komen we tot concrete adviezen, stappenplannen en checklists.

De maatschappelijke ontwikkeling van datacommons is nog pril, maar belangrijk. Met gedegen praktijkonderzoek hoopt het lectoraat een bijdrage te leveren aan het ontwikkelen van meer expertise over dit onderwerp.