Betrokkenheidsprofielen die gebruikt worden om de algemene maatschappelijke betrokkenheid van burgers in de samenleving te bevorderen, zijn weinig effectief bij de aanpak en preventie van ondermijnende criminaliteit. Dat blijkt uit onderzoek van het lectoraat Ondermijning van het Centre of Expertise Veiligheid & Veerkracht onder leiding van Diana Marijnissen en Désiré Palmen. Het onderzoek toont aan dat inwoners weinig van elkaar verschillen als het gaat om het melden of handelen bij verschillende vormen van ondermijnende criminaliteit. De inzet van gedifferentieerde communicatie levert daarmee weinig rendement op.
Het lectoraat onderzocht of de categorisering van inwoners zoals gebruikt in het segmentatiemodel van maatschappelijke betrokkenheid van Citisens toepasbaar is om burgers eerder signalen van ondermijnende criminaliteit te laten melden. Burgers zijn een belangrijke partner in het verstrekken van cruciale informatie van ondermijnende criminaliteit, maar zijn daar vaak terughoudend in. Daarmee blijft een enorm potentieel aan informatie onbenut. Onderzoeker Diana Marijnissen: “Mogelijk spelen emoties zoals angst en schaamte een rol bij het (niet) melden van criminaliteit. Dit menselijke aspect zien we terug bij alle inwonerprofielen in het onderzoek.”
Één basisboodschap voor iedereen
Op basis van de uitkomsten raden de onderzoekers aan om in plaats van gedifferentieerde communicatie te werken met één basisboodschap voor alle burgers, welke lokaal aangepast kan worden. Deze basisboodschap zou zoveel mogelijk het verschil tussen de intentie van handelen en het daadwerkelijk handelen moeten opheffen. Marijnissen: “Wat we zien is dat mensen ondanks hun intentie om te melden en te handelen, hun intenties niet omzetten in acties. Dat zien we terug in alle profielen. Gedifferentieerde communicatieboodschappen lijken daarom niet voor de hand liggend; op basis van de profielen lijken mensen meer op elkaar dan we dachten. Wat mogelijk wel werkt om mensen tot melden of handelen te krijgen? Door ze authentieke verhalen te vertellen van echte burgers. Over de negatieve gevolgen van criminele activiteiten in de buurt en welke rol het wel of niet melden daarin speelt.”
Segmentatiemodel Citisens
In het onderzoek staat het segmentatiemodel van onderzoeksbureau Citisens centraal. Het model onderscheidt op basis van grote hoeveelheden data acht groepen inwoners die in vertrouwen in de overheid en algemene betrokkenheid van elkaar verschillen. Voor de betrokkenheidsprofielen zijn sociaal-demografische kenmerken zoals leeftijd, opleidingsniveau en welstand gecombineerd met data over betrokkenheid bij de eigen leefomgeving, hun vertrouwen in instituties, participatiegedrag en communicatievoorkeuren. Marijnissen: “We hadden verwacht dat er bij een aantal profielen duidelijke verschillen te zien zouden zijn in meldingsbereidheid of handelingsintentie. Echter, onze resultaten laten zien dat in het veiligheidsdomein deze verschillen zo goed als verwaarloosbaar zijn. Als het om onze eigen veiligheid of die van de buurt gaat, zijn we als mensen dus uiteindelijk allemaal hetzelfde, ongeacht wat voor type inwoner we zijn.”
Klik hier voor een overzicht van en toelichting op de acht betrokkensheidsprofielen van Citisens. Het volledige rapport ‘Aanpak en preventie van ondermijnende criminaliteit: De inzet van gedifferentieerde communicatie om burgerparticipatie te bevorderen’ vind je hier.